-
Τα Στενά του Ρούπελ (ή Κλειδιού) είναι μια στενή λωρίδα γης που σχηματίζεται από το ρου του ποταμού Στρυμόνα, ανάμεσα από τα βουνά Μπέλες και Άγκιστρο. χαρακτηρισμένα σαν Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ) και ενταγμένα στο Δίκτυο Natura 2000.
Το μήκος τους αγγίζει τα 10 χλμ (Προμαχώνας-γέφυρα Στρυμόνα) και εκτός από τον ποταμό Στρυμόνα, διέρχονται ο κάθετος Άξονας της Εγνατίας Οδού αλλά και η σιδηροδρομική γραμμή που ενώνει Ελλάδα και Βουλγαρία.
Τα Στενά αποτελούν διαχρονικά φυσική δίοδος από και προς το Αιγαίο Πέλαγος και συνδέθηκαν με σημαντικά ιστορικά γεγονότα στο διάβα των αιώνων. Από τη σφοδρή σύγκρουση Βυζαντινών και Βουλγάρων το 1014, έως το 1916 -και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο- με την κατάληψη τους από τις Κεντρικές Δυνάμες (Γερμανοί, Βούλγαροι), αλλά και την εποποιία της «Μάχης των Οχυρών» κατά την γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941.
-
Στη μέση περίπου των Στενών του Στρυμόνα –στην είσοδο του εγκαταλελειμμένου χωριού Κλειδί, ορθώνεται μνημείο αφιερωμένο στη νίκη του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Βασιλείου Β’ κατά των Βουλγάρων του Τσάρου Σαμουήλ το 1014.
Στις 29 Ιουλίου 1014, τα στρατεύματα του αυτοκράτορα Βασιλείου Β’ πέτυχαν συντριπτική νίκη κατά των Βουλγάρων του τσάρου Σαμουήλ. Οι Βούλγαροι είχαν οχυρωθεί στην περιοχή μεταξύ των βουνών Μπέλες και Ογκραζντέν κοντά στο σημερινό χωριό Κλιούς (Κλειδί) δυτικά του βουλγαρικού Πετριτσίου (πίσω ακριβώς από τα Άνω Πορόια). Με μία κυκλωτική κίνηση – μέσα από δύσβατα μονοπάτια του Μπέλες- ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας βρέθηκε στα νώτα των Βουλγάρων και αφού τους αιφνιδίασε τους έθεσε γρήγορα εκτός μάχης. Οι Βούλγαροι στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν και τυφλώθηκαν μετά από διαταγή του Βασιλείου Β’, ο οποίος μετά από αυτό έλαβε το προσωνύμιο «Βουλγαροκτόνος».
Προς ανάμνηση της νίκης του Βασιλείου Β’ το χωριό Ρούπελ, στη μέση περίπου των ομώνυμων Στενών, μετονομάστηκε τη δεκαετία του 1930 σε Κλειδί, ενώ το 1962 με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχη Ηλία Ρεντίνα και την υποστήριξη του δήμου Σιδηροκάστρου και της 10ης Μεραρχίας ανεγέρθηκε στο ίδιο σημείο μαρμάρινο μνημείο, που φέρει την επιγραφή «ΒΑΣΙΛΕΙΩ ΤΩ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙ – ΜΝΗΜΟΝΕΣ ΔΕΙΝΩΝ ΑΕΘΛΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΗΣ ΤΟΔΕ ΛΑΪΝΩΝ ΕΠΙΓΟΝΟΙ ΣΤΗΣΑΝ ΔΟΞΑΣ ΑΪΔΙΟΝ». Στην κορυφή του μνημείου υπάρχει ο δικέφαλος αετός, το σύμβολο της χιλιόχρονης βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Αν βρεθείτε στο σημείο, μπορείτε να επισκεφθείτε και την ανακαινισμένη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, πίσω ακριβώς από το ύψωμα πάνω στο οποίο υπάρχει η σιδηροδρομική γραμμή Στρυμόνα – Κουλάτα. Πρόκειται για την εκκλησία του χωριού Κλειδί (Ρούπελ) που υπήρχε εκεί έως τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το χωριό, ανήκε προπολεμικά στην κοινότητα Προμαχώνα, εκκενώθηκε από τούς κατοίκους του παραμονές λίγο πριν την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, στις 6/4/1941 αφού βρίσκεται πλησίον του θρυλικού οχυρού Ρούπελ που δέχτηκε το μεγαλύτερο βάρος της επίθεσης.
-
Στο χώρο των εγκαταστάσεων των Ιαματικών Πηγών Σιδηροκάστρου, λειτουργεί μόνιμη Εκθεσιακή Συλλογή για το Νεολιθικό Οικισμό «Προμαχώνας – Τοπόλνιτσα» που έχει έρθει στο φως βόρεια του Νέου Πετριτσίου στην τοποθεσία Μεσαία.
Ο οικισμός, που χρονολογείται από τον 6.000 π.Χ, χωρίζει στα δύο η συνοριακή γραμμή Ελλάδας – Βουλγαρίας. Στους χώρους της έκθεσης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί διεξοδικά, για τη θέση και τα χαρακτηριστικά του νεολιθικού οικισμού, τη σημασία του στην ευρύτερη περιοχή, τον τρόπο ζωής και τις ασχολίες των κατοίκων του, ενώ παρουσιάζονται και πιστά αντίγραφα από πήλινα αγγεία και ειδώλια, λίθινα και οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από πηλό, όστρεα και οστά, καθώς και διάφορα αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Πληροφορίες : Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών – Tηλέφωνο : 2321 0 21084
